Aristoteles’in talebesi  Klarkhos’un  Anadolu’da M. Ö. 4. Yüzyılda Yahudilere rastlandığı belirtilir.

Galente’ye  göre eski Yahudi  Cemaatleri içinde yer alanlar şunlardır.

1. İzmir:  M.Ö. (milattan önce) 325 ‘de Büyük İskender Filistin’den İzmir’e Yahudi topluluğu nakletmiştir.

2. Efes (M.Ö 300’de)

3. Rodos (M.Ö. 140’ da)

4. Antalya: Büyük İskender’in generalin 1. Selevkos zamanında. M.Ö. 312’de

5. Bergama (M.Ö. 130)

6. Bursa  (M.Ö. 79’da)

7. Ankara (M.Ö. ve Augustus zamanında )

8. Edremit (Adramittus M.Ö. 61-62)

9. Denizli (M.Ö. 61-62)

10. Manisa ‘ya bağlı Sart köyü, M.Ö. 1. Yüzyıl da

11. Urfa ( M.S. Milattan sonra) 70’lerde

12. Mersin (Pontus Kralı Mithidrate zamanında

13. Selanik  (M.S. 49’da Saint Paul’ün kenti ziyaretinde)

14. İstanbul (M.S. 31’lerden itibaren)

15.  Kayseri (M.Ö.)

16. Edirne ( M.S. 2. YY.)

17. Bandırma (Panoramus  adını taşıyan eski çağlarda )

18. Eskişehir ( Dorylée  adını taşıyan eski çağlarda)

19. Konya (M.S. 1. Yüzyıl)

20. Antalya (Eski ve Ortaçağlarda)

21. Alanya (Roma devrinde)

22. Adana (Eskiçağda )

23. Nusaybin ( M.S. 2. Yüzyılda)

24. Bodrum (İlkçağ da)

25. Diyarbakır (Eskiçağda)

26. Foça (eski Yunan çağında)

27. Akhisar (Miladın ilk yüzyıllarında)

28. Aydın (Romalılar zamanında)

29. Çankırı (ilk çağlarda)

 

Bizans dönemi kurulan Yahudi Cemaatleri arasında şunlar vardır.

1. Van (5. Yüzyılda)

2. Afyon karahisar

3. Gelibolu

4. İzmit

5. Sinop

6. Amasya

7. Tokat

8. Tarsus

9. Kasaba

SELÇUKLU DÖNEMİNDE YAHUDİLER

Selçuklular , Oğuz hanedanından bir Türk boyudur. Tuğrul, Alparslan ve Melihşah zamanında Selçukluların Anadolu kolunun kurduğu düzene Yahudiler de katıldı. Alaattin Keykubat  zamanında  Selçuklu  devleti güçlüydü. Fakat İlhanlılar zamanında Parçalanarak Anadolu Türk Beylikleri oluştu.  Bu  dönemde  Yahudiler  Bizans  Zulmü  yerine  Türklerin anlayışlı idaresi altında yaşamayı tercih ettiler. Karaman Beyliğinin başkenti  Konya da Hamitoğulları topraklarında Antalya da Menteşe Beyliğine bağlı  Milas’da  Candaroğullarına bağlı Samsun, Sinop ve çevresinde Yahudi Cemaatinin varlığına dair kanıtlar bulunmaktadır.

Osmanlı Beyliğinin Bursa da kuruluşunun ardından (1299) Bizanslılarla birlikte  bu kentten kaçan Yahudiler, Osmanlılar tarafından geri çağırıldılar. Bursa Cemaati büyüdü ve bir Sinagog  inşa edildi. 

OSMANLILARIN KURULUŞ DÖNEMİNDE YAHUDİLER

Orhan Bey’in 1324 te Bursa’yı fethetmesiyle Yahudilere bir çok haklar tanındı. Ayrı bir Yahudi mahallesinde oturmak, memleketin istedikleri yerinde mal, mülk sahibi olmak gibi haklar yer alıyordu.

 Sultan 1. Murat Hüdavendigar zamanında Osmanlı Türkleri Trakya’ya geçtiler  bir araya toplanan Yahudiler  “Yeşiva “ açtılar.2. Murat zamanında (1421-1451) Sultan “Garaba” adında gayrimüslimlerden oluşan birlikler kurdu. Bu birliklere katılan Yahudiler, bir çok sefere Osmanlılarla beraber katıldılar. 2. Murat’ın doktoru  İshak Paşa da bir Yahudi idi.